اختلال وسواس فکری یا OCD یکی از 10 اختلال شایع سلامت روان است که بر روی کیفیت زندگی فرد تاثیر منفی می گذارد. این اختلال معمولا در سنین 8 تا 12 سالگی ظاهر می شود و در این بازه زمانی، درصد شیوع آن در پسران بیشتر از دختران است. علائم OCD می تواند از افکار مزاحم تا رفتارهای اجباری متغیر باشد و معمولا برای درمان آن از روش هایی مانند دارو درمانی و روان درمانی استفاده می شود.
با این حال، تغذیه نقش مهمی در مدیریت و کنترل اختلال وسواس فکری دارد. در واقع برخی از مواد غذایی و مکمل ها، می توانند با بهبود عملکرد مغز و کاهش التهاب های عصبی، به کاهش شدت علائم OCD کمک کنند. به همین خاطر در این مقاله از راهی نو به بررسی رژیم غذایی مناسب برای وسواس فکری می پردازیم و به سوال برای وسواس فکری چی بخوریم پاسخ می دهیم.
وسواس فکری چیست؟
اختلال وسواس فکری یا Obsessive-Compulsive Disorder نوعی اختلال فکری و عملی است که در آن فرد دچار افکار مزاحم و ناخواسته می شود و برای کاهش اضطراب ناشی از این افکار، به رفتارهای تکراری و اجباری روی می آورد. این رفتارها ممکن است شامل شستشوی مکرر، چک کردن قفل ها و تکرار یک عمل خاص باشد.
وسواس فکری معمولا در دوران کودکی یا نوجوانی آغاز شده و با اختلالاتی مانند تغییر خلق و خوی، استرس و اضطراب شدید، اختلالات روان پریشی و جسمی همراه است. در بیماری OCD عوامل مختلفی اعم از ژنتیک، تغییرات ساختاری مغزی، عوامل ایمونولوژیک و اختلالات سیستم عصبی مرکزی (اتیولوژی و پاتوفیزیولوژی) نقش دارند.
یکی از مهم ترین دلایل بروز وسواس فکری، اختلال در سطح سروتونین است. سروتونین یک انتقال دهنده عصبی می باشد که باعث تنظیم خلق و خو، اشتها، خواب و همچنین کاهش التهاب می شود. کمبود قند خون یا هیپوگلیسمی نیز یکی دیگر از عوامل موثر بر تشدید علائم OCD است. با افت سطح قند خون، مغز نمی تواند انرژی مورد نیاز بدن را تامین کرده و دچار اضطراب، نگرانی و نوسانات خلقی می شود.
علل و علائم OCD
علت دقیق بروز اختلال OCD به طور کامل مشخص نیست، اما عواملی مانند ژنتیک، محیط، سوءاستفاده عاطفی و جنسی، سابقه فوبیا و مصرف مواد بی تاثیر نمی باشند. افرادی که در دوران کودکی چنین تجربیاتی داشته اند، بیشتر از سایر افراد در معرض افکار ناخواسته و رفتارهای اجباری هستند. زیرا علائم OCD به دو دسته اصلی افکار وسواسی و رفتارهای اجباری تقسیم می شود که در جدول زیر بیان شده است.
| موضوع | نوع وسواس | اجبار |
| آلودگی | ترس از کثیفی
| دوش گرفتن مداوم، شستشوی و نظافت زیاد
|
| آسیب | ترس و نگرانی از آسیب دیدن خود یا دیگران
| بررسی مداوم وسایل و دوری از ابزار خطرناک
|
| تقارن | نگرانی در مورد بی نظمی
| شمارش، مرتب کردن دقیق وسایل برای تعادل ذهنی
|
| افکار مزاحم | ترس از مذهب، روابط اجتماعی و تمایلات جنسی
| نشخوارها، اجتناب از تصمیم گیری های مهم
|
غذاهای مفید برای وسواس فکری
بر اساس اطلاعات ارائه شده در سایت treatmyocd تاثیر تغذیه بر اختلال وسواس فکری بسیار است و غذاهای سالم و مفید معجزه درمان وسواس هستند. همانطور که در بالا به این موضوع اشاره شد، کمبود سروتونین موجب تشدید علائم ocd می شود و برای تولید بیشتر سروتونین، بایستی اسید آمینه تریپتوفان توسط مواد غذایی مصرفی دریافت شود. غذاهای سرشار از پروتئین مانند مرغ، شیر، تخم مرغ، بوقلمون و غلات کامل نظیر برنج قهوه ای و کینوا به همراه حبوبات، منابع غنی از اسید آمینه ضروری تریپتوفان هستند. این مواد غذایی تولید سروتونین را در مغز افزایش می دهند و منجر به کاهش علائم اختلال وسواس فکری می شوند.
همچنین مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 و پروبیوتیک ها، نقش مهمی در مدیریت علائم وسواس دارد. اسیدهای چرب امگا 3 که در انواع ماهی ها، مغزیجات، دانه چیا و تخم کتان یافت می شوند، به کاهش استرس و مهار افکار مزاحم کمک می کنند. از سوی دیگر، محصولات پروبیوتیک مانند ماست، کفیر و سایر مواد تخمیر شده با تقویت باکتری های مفید روده تاثیر مثبتی بر روی سلامت روان می گذارند.
این مواد غذایی برای افراد مبتلا به بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) نیز مفید می باشند. اگر شما یا فردی در اطرافتان با این شرایط مواجه هستید، مقاله رژیم غذایی افراد مبتلا به ADHD را مطالعه کنید تا اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب نمایید.
درمان وسواس فکری با ویتامین
وسواس فکری یک اختلال روانی پیچیده است که نیاز به روان درمانی و دارو درمانی دارد. با این حال، تحقیقات نشان می دهد که مصرف برخی از ویتامین ها به عنوان مکمل در کنار درمان های اصلی به مدیریت علائم این اختلال کمک می کند. این ویتامین ها به شرح زیر هستند.
ویتامین B12 و سایر ویتامین های گروه B
ویتامین های گروه B نظیر ویتامین ب 6 و ویتامین ب 12 سبب تولید انتقال دهنده های عصبی شده و افسردگی و اضطراب را کاهش می دهند. لبنیات، تخم مرغ، گوشت و غلات غنی شده حاوی این ویتامین ها برای بهبود عملکرد مغز هستند. اما در کنار این مواد غذایی، محصولات آلوئه ورا از برند پرود نیز دارای ویتامین B6 پایدار می باشند و رفتارهای وسواسی را کنترل می کنند.
ویتامین D
مطالعات نشان می دهد که ارتباط مستقیمی بین کمبود ویتامین D در بدن با بیماری های عصبی روانی از جمله اوتیسم، اسکیزوفرنی، افسردگی و او سی دی وجود دارد. ویتامین دی موجب تنظیم دوپامین، نوراپی نفرین و سروتونین در بدن شده و خلق و خوی را متعادل می کند. اگر این ویتامین از طریق مواد غذایی، نور خورشید و مکمل ها جذب نشود، منجر به تشدید علائم ocd می شود؛ چرا که دیگر بدن قادر به تنظیم پاسخ های عصبی به افکار مزاحم نمی باشد.
ویتامین C
ویتامین C به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی، از سلول های مغزی در برابر آسیب های ناشی از استرس اکسیداتیو محافظت می کند. استرس اکسیداتیو می تواند به اختلالات روانی مانند وسواس فکری دامن بزند و شدت علائم آن را بیشتر کند.
به همین دلیل مصرف غذاها و نوشیدنی های حاوی ویتامین سی به کاهش این آسیب ها و بهبود عملکرد سیستم عصبی کمک می کند. ژل خوراکی آلوئه ورا از برند Proud یکی از گزینه های عالی برای تامین ویتامین C مورد نیاز بدن است. این محصول به دلیل داشتن ویتامین سی پایدار سبب تقویت سیستم ایمنی و کاهش استرس می شود. همچنین به دلیل داشتن عسل طبیعی به کنترل سطح قند خون کمک کرده و از افت ناگهانی یا افزایش سطح قند خون جلوگیری می کند. زیرا افزایش سطح قند خون، تولید هورمون های استرس مانند کورتیزول و آدرنالین را بیشتر کرده و باعث وحشت و اضطراب شدید می شود. بنابراین یک رژیم غذایی درست که حاوی محصولات پرود است، کمک بزرگی به مدیریت علائم افراد مبتلا به OCD می کند.
اسید فولیک
اسید فولیک یا ویتامین B9 نقش مهمی در متابولیسم انتقال کربن دارد. به همین خاطر کمبود این ویتامین در بدن، سطح انتقال دهنده های عصبی را کاهش داده و می تواند منجر به بروز مشکلات عصبی و اختلالات خلقی شود. سبزیجات برگ سبز، حبوبات، غلات کامل و مرکبات مواد غذایی غنی از اسید فولیک هستند که بایستی در برنامه غذایی افراد مبتلا به وسواس فکری قرار بگیرند. این مواد غذایی در لیست بهترین رژیم غذایی دنیا نیز وجود دارند.
داروهای گیاهی مفید برای اختلال OCD
برخی از افراد معتقدند که گیاهان دارویی می توانند به کاهش علائم OCD کمک کنند. اما آیا این ادعا واقعیت دارد؟ طبق گزارش مجله J Behav Nutr Ment Health مکمل های گیاهی و رژیم غذایی متعادل می توانند در درمان وسواس فکری و مدیریت علائم آن موثر باشند. در ادامه گیاهان دارویی که در این مقاله ذکر شده اند و تاثیر مثبت آن ها ثابت شده است، بیان می شوند.
گیاه مخمر سنت جان
گیاه مخمر سنت جان (به انگلیسی: St. John’s Wort) یک گیاه مشتق شده دارویی است که قرن هاست در طب سنتی، برای درمان افسردگی مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه حاوی فلاونوئید و ترکیبات فعال هایپریسین و هایپرفورین است و اثرات ضد اضطرابی دارد. گیاه SJW جذب مونوآمین را مهار کرده و سبب افزایش حساسیت گیرنده های نورونی می شود. از همین بابت تاثیر مثبت بر روی کنترل علائم اختلال وسواس فکری دارد.
گیاه خار مریم
خار مریم یا سیلیبوم ماریانوم (به انگلیسی: Silybum marianum) یک گیاه دارویی است که در نواحی مدیترانه ای و همچنین در ایران می روید. این گیاه خواص ضد التهابی، آنتی اکسیدانی، ضد افسردگی، آرام بخش و تعدیل کننده ایمنی دارد و به عنوان یک مهارکننده مونوآمین اکسیداز عمل می کند. گیاه خار مریم دارای اثرات مشابه با فلوکستین است و بدون عوارض جانبی به کاهش علائم وسواس کمک می کند.
ریشه سنبل الطیب
سنبل الطیب (به انگلیسی: Valeriana officinalis L) گیاهی دارویی است که در گذشته به عنوان عطر مورد استفاده قرار می گرفت. اما امروزه از ریشه این گیاه برای درمان علائم روان پریشی استفاده می شود. ریشه سنبل الطیب اثرات آرام بخش دارد و برای درمان بی خوابی و میگرن موثر است. این گیاه می تواند اضطراب و افکار مزاحم مرتبط با وسواس فکری را کاهش داده و جایگزین مناسبی برای داروهای شیمیایی باشد.
کورکومین
کورکومین (به انگلیسی: Curcumin) یک ترکیب فعال در زردچوبه است که خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارد. این ترکیب فعال دارای خواصی از جمله کاهش درد قاعدگی، تنظیم هورمون های زنانه و پریودی، هضم بهتر غذا، دفع سموم، کاهش استرس و تسکین آرتروز است و اختلالات عصبی را رفع می کند.
گل گاو زبان
گل گاو زبان (به انگلیسی: Echium amoenum) یک گیاه سنتی ایرانی است که به دلیل خواص ضد اضطراب و آرام بخش شناخته می شود. این گیاه برای درمان افسردگی موثر بوده و اثرات آن مشابه به داروهای آرام بخش مانند دیازپام می باشد.
غذاهای مضر برای وسواس فکری
در کنار مواد غذایی توصیه شده برای کنترل و درمان او سی دی، برخی از مواد غذایی وجود دارند که علائم این اختلال را تشدید می کنند. مواد غذایی مضر برای وسواس فکری رفتارهای وسواسی، افکار مزاحم و اضطراب را افزایش می دهند، پس مصرف آن ها بایستی کنترل شود. این مواد غذایی مضر عبارتند از:
الکل
الکل تاثیرات منفی بر روی افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری (OCD) دارد. مصرف زیاد الکل مسیرهای ارتباطی مغز را مختل کرده و منجر به تشدید علائم این اختلال می شود. دکتر مک گراث در توضیحاتی اشاره می کند که مشروبات الکلی به صورت موقت فرد را دچار فراموشی می کنند و این امر به وسواس فکری آن ها دامن می زند. هنگامی که فرد الکل می نوشد، قادر به یادآوری جزئیات نمی باشد و افکار وسواسی به سراغ او می آید. از همین بابت برای به دست آوردن احساس آرامش موقتی و فرار از این افکار مزاحم، دوباره به الکل روی می آورد که در نهایت علائم OCD را تشدید می کند.
در این شرایط، نه تنها سلامت روان فرد آسیب می بیند، بلکه دچار مشکلات جدیدی مانند اعتیاد می شود. در این شرایط مصرف نوشیدنی آلوئه ورا می تواند به کاهش عوارض الکل و ترک راحت تر شخص کمک کند. برای کسب اطلاعات بیشتر بر روی مقاله درمان اعتیاد با آلوئه ورا کلیک کنید.
کافئین
کافئین موجود در قهوه، نوشابه های انرژی زا و چای موجب تحریک سیستم عصبی شده و در ساعت خواب تداخل ایجاد می کند. از همین جهت باید میزان مصرف کافئین در طول روز کنترل شود تا رفتارهای وسواسی و استرس مدیریت شود.
شکر
مصرف روزانه شکر و تنقلات شیرین بسته بندی شده، حالات عاطفی را تغییر می دهد. کلوچه ها، آب نبات ها و خوراکی های شیرین به دلیل داشتن شیرین کننده های مصنوعی باعث ایجاد استرس و التهاب در بدن می شوند و با افسردگی ارتباط دارند.
بهترین رژیم غذایی برای درمان وسواس فکری
رژیم غذایی مناسب افراد OCD بایستی سرشار از پروتئین ها، ویتامین ها و مواد معدنی باشد. در میان انواع رژیم های غذایی معروف جهانی، رژیم مدیترانه ای، رژیم DASH، رژیم کتوژنیک، رژیم بدون گلوتن و رژیم گیاهخواری برای بهبود وسواس فکری و سلامت روان مفید هستند.
برای شروع سبک زندگی سالم و جایگزینی عادات بد با عادات خوب، پیشنهاد می کنیم که مقاله رژیم لاغری رایگان را مطالعه کنید. در این مقاله اطلاعات جامع تری برای تنظیم برنامه غذایی متناسب با نیازهای شما ارائه شده است.
جمع بندی برای رژیم غذایی در کنترل OCD
تغذیه سالم و متعادل نقش مهمی را در بهبود سلامت جسمی و روانی ایفا می کند. افرادی که مبتلا به اختلال وسواس فکری (OCD) هستند نیز از این قاعده مستثنی نمی باشند. کودکان و بزرگسالان مبتلا به این اختلال بایستی برای مدیریت علائم وسواس فکری غذاهای سرشار از پروتئین، ویتامین و مواد معدنی را استفاده کرده و از الکل، کافئین و شکر دوری کنند.
ژل خوراکی و نوشیدنی های آلوئه ورا Proud نیز حاوی آنتی اکسیدان ها و ویتامین B6 و C پایدار هستند و به دلیل داشتن عسل طبیعی برای کاهش علائم او سی دی بسیار مناسب می باشند. این محصولات در شرکت ساغر و ساحل با کیفیت بالا و قیمت مناسب تولید شده و با شعار 21 روز مراقبت، از طریق فروشگاه اینترنتی راهی نو به مصرف کنندگان عزیز ارائه می شوند.
سوالات متداول
ایا وسواس فکری ژنتیکی است؟
بله، وسواس فکری و عملی (ocd) یک اختلال پیچیده است که عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، روان شناختی و محیطی در بروز آن دخیل هستند.
چگونه بر وسواس فکری غلبه کنیم؟
برای درمان وسواس فکری باید از یک روانپزشک کمک گرفت و به سبک زندگی سالم که شامل تغذیه سالم و ورزش می شود، روی آورد.
بهترین میوه ها برای OCD کدامند؟
میوه هایی که آنتی اکسیدان بالایی دارند مانند انواع توت ها، زغال اخته، گیلاس و مرکبات برای مدیریت اوی سی دی مفید هستند.